NECDET ŞANSAL
Köşe Yazarı
NECDET ŞANSAL
 

ESKİ URFA TARİHİVE KÜLTÜRÜ -64-

Yaklaşık 1260 tarihlerine kadar Orta Doğu ve Urfa’ya hakim olan Eyyubi devleti son dönemlerini yaşıyordu. Çünkü bu tarihlerden önce Anadolu’ya Orta Asya’dan gelen Cengiz Hanın komutanlarından birinin oğlu olan Baycu Noyan önderliğinde Moğol ordusu Sivas ile Erzincan arasında bulunan Köse dağı bölgesinde Selçuklu ordularını yenerek büyük Selçuklu devletini Moğolların egemenliğine kattı. Köse dağı savaşı Türk tarihinde bir kırılma noktasıdır. Önemli tahribatlar yaparak gerilemeye neden oldu. Bundan sonra Moğolların egemenliği İlhanlı devletinin kurucu hükümdarı Hulagu Han, Ortadoğu’ya yönelerek şehirlerini yakıp yıkarak üstünlük sağladı. Moğol ordusu en büyük tahribatı ise Bağdat’a yaptı. 508 yıl devam eden Abbasi devletini 1258 tarihinde yıktı. Bir hatırlatma yapalım, Abbasi devleti 750 tarihinde Emevileri yıkarak kurulmuş bir devletti. Moğalların en büyük yıkımı yine bu devletin merkezi, başşehri Bağdat’ı nerdeyse yok ederek yaptı. Abbasi halifesi ve ailelerini öldürttü. O dönem dünyanın en büyük kütüphaneleri sayılan Bağdat kütüphanelerinde bulunan on binlerce çok değerli bilgiler ihtiva eden kitapları yaktı. El ile mürekkeple yazılmış bu kitapların büyük bir bölümü de Dicle nehrine atıldı. Mürekkepten dolayı Dicle nehri suyu mavi renkli suya dönüşerek günlerce mavi renk olarak aktı. Tarihin gördüğü en barbar bir devlet olan Moğol devletini Mısır’da örgütlenerek kurulan Memluk devleti yıktı. Memluk devleti ve ordusu Türk, Kürt, Arap, ve Çerkezlerden oluşuyordu. Bu devletin askerlerinin çoğu bu halklara mensup Kölelerden oluşuyordu. Bu devlete tarihte Roma imparatorluğuna isyan eden Kölelerin önderi Spartaküs’ten sonra ikinci bir köle ordusu veya ikinci bir Köle devleti demek mümkün olacaktır. İşte ezilenlerden oluşan bu Memluk devletinin ordusu, şimdi İsrail devleti sınırlarında olan Celile bölgesinin Ayn Calut mıntıkasında çok acımasız Cengiz Hanın torunu Hulagu Hanın Moğol ordusuyla savaşırlar, savaşın sonucunda Moğol ordusu büyük bir hezimet yaşayarak savaşı kayıp eder. Moğol ordusu bu yenilgiden sonra Mezopotamya şehirlerine yönelirler. 1260 yılında Orta Doğu Eyyubi devleti yıkılır, yerine Memluk devleti geçer. Moğollar ise yine aynı tarih olan 1260 yılında Urfa Eyyubi Şedadi şehrini işgal eder. Urfa’da Moğol eğemenlik dönemi karışıklık ve kargaşa içerisinde geçer. Çünkü Moğollarda bir nevi korsan devlet anlayışı vardır. Yerel halkla bir bütünlük sağlayamazlar. Her iki taraf ta birbirlerine birer yabancı gibidirler. Çünkü ortak bir kültürleri ortak bir dinleri ve dini inançları yoktur. Zira Moğolların eğemen oldukları Selçuklu Türk devleti ve Eyyubi İslam Kürt devleti ve halkları Müslüman’dı, oysa Moğollar Buda dinin bir mezhebine ait inançları vardı. Dolaysıyla bir içtenlik, gönüllü bir birlik sağlanamıyordu. Aslında Moğollar gibi farklı bir dine mensup olan bir halkın Müslüman devletlerine hakim olmasının nedeni Müslümanlar arasında bir birlik olmamasından ileri geliyordu.. İslam tarihinde önemli bir kültür merkezi olan Bağdat şehrinin yakılıp yıkılmasının asıl nedeni İslam devletlerinin birlik olmayışlarından dolayı olmuştur. Devam edecek
Ekleme Tarihi: 16 Şubat 2022 - Çarşamba

ESKİ URFA TARİHİVE KÜLTÜRÜ -64-

Yaklaşık 1260 tarihlerine kadar Orta Doğu ve Urfa’ya hakim olan Eyyubi devleti son dönemlerini yaşıyordu. Çünkü bu tarihlerden önce Anadolu’ya Orta Asya’dan gelen Cengiz Hanın komutanlarından birinin oğlu olan Baycu Noyan önderliğinde Moğol ordusu Sivas ile Erzincan arasında bulunan Köse dağı bölgesinde Selçuklu ordularını yenerek büyük Selçuklu devletini Moğolların egemenliğine kattı.

Köse dağı savaşı Türk tarihinde bir kırılma noktasıdır. Önemli tahribatlar yaparak gerilemeye neden oldu. Bundan sonra Moğolların egemenliği İlhanlı devletinin kurucu hükümdarı Hulagu Han, Ortadoğu’ya yönelerek şehirlerini yakıp yıkarak üstünlük sağladı.

Moğol ordusu en büyük tahribatı ise Bağdat’a yaptı. 508 yıl devam eden Abbasi devletini 1258 tarihinde yıktı. Bir hatırlatma yapalım, Abbasi devleti 750 tarihinde Emevileri yıkarak kurulmuş bir devletti.

Moğalların en büyük yıkımı yine bu devletin merkezi, başşehri Bağdat’ı nerdeyse yok ederek yaptı. Abbasi halifesi ve ailelerini öldürttü. O dönem dünyanın en büyük kütüphaneleri sayılan Bağdat kütüphanelerinde bulunan on binlerce çok değerli bilgiler ihtiva eden kitapları yaktı. El ile mürekkeple yazılmış bu kitapların büyük bir bölümü de Dicle nehrine atıldı. Mürekkepten dolayı Dicle nehri suyu mavi renkli suya dönüşerek günlerce mavi renk olarak aktı.

Tarihin gördüğü en barbar bir devlet olan Moğol devletini Mısır’da örgütlenerek kurulan Memluk devleti yıktı.

Memluk devleti ve ordusu Türk, Kürt, Arap, ve Çerkezlerden oluşuyordu. Bu devletin askerlerinin çoğu bu halklara mensup Kölelerden oluşuyordu.

Bu devlete tarihte Roma imparatorluğuna isyan eden Kölelerin önderi Spartaküs’ten sonra ikinci bir köle ordusu veya ikinci bir Köle devleti demek mümkün olacaktır.

İşte ezilenlerden oluşan bu Memluk devletinin ordusu, şimdi İsrail devleti sınırlarında olan Celile bölgesinin Ayn Calut mıntıkasında çok acımasız Cengiz Hanın torunu Hulagu Hanın Moğol ordusuyla savaşırlar, savaşın sonucunda Moğol ordusu büyük bir hezimet yaşayarak savaşı kayıp eder.

Moğol ordusu bu yenilgiden sonra Mezopotamya şehirlerine yönelirler.

1260 yılında Orta Doğu Eyyubi devleti yıkılır, yerine Memluk devleti geçer. Moğollar ise yine aynı tarih olan 1260 yılında Urfa Eyyubi Şedadi şehrini işgal eder.

Urfa’da Moğol eğemenlik dönemi karışıklık ve kargaşa içerisinde geçer. Çünkü Moğollarda bir nevi korsan devlet anlayışı vardır.

Yerel halkla bir bütünlük sağlayamazlar. Her iki taraf ta birbirlerine birer yabancı gibidirler.

Çünkü ortak bir kültürleri ortak bir dinleri ve dini inançları yoktur.

Zira Moğolların eğemen oldukları Selçuklu Türk devleti ve Eyyubi İslam Kürt devleti ve halkları Müslüman’dı, oysa Moğollar Buda dinin bir mezhebine ait inançları vardı.

Dolaysıyla bir içtenlik, gönüllü bir birlik sağlanamıyordu.

Aslında Moğollar gibi farklı bir dine mensup olan bir halkın Müslüman devletlerine hakim olmasının nedeni Müslümanlar arasında bir birlik olmamasından ileri geliyordu..

İslam tarihinde önemli bir kültür merkezi olan Bağdat şehrinin yakılıp yıkılmasının asıl nedeni İslam devletlerinin birlik olmayışlarından dolayı olmuştur. Devam edecek

Yazıya ifade bırak !
Okuyucu Yorumları (0)

Yorumunuz başarıyla alındı, inceleme ardından en kısa sürede yayına alınacaktır.

Yorum yazarak Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yeniurfagazetesi.com sitesine yaptığınız yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan tüm yorumlardan site yönetimi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Sitemizden en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler kullanılmaktadır, sitemizi kullanarak çerezleri kabul etmiş saylırsınız.