NECDET ŞANSAL
Köşe Yazarı
NECDET ŞANSAL
 

ELEŞTRİ VE ÖZELEŞTRI

Türk dil kurumunun tanımına göre, eleştiri, diğer bir deyimle tenkit, sanıldığının aksine tek yanlı, bir kişiyi, bir kurumu veya herhangi bir şeyi tek taraflı suçlamak, ya da yargılamak anlamına gelmiyor. Aynı şekilde, tenkit edilenin iyi taraflarını da söylemek demek oluyor. Eleştiri, dedikodu, giybet anlamına gelmez. Bilgili olmakla orantılıdır. Yararlı olmak amaçlıdır. Kahvehane muhabbeti değildir.  Eleştiri, daha doğrusu yapıcı eleştiri yapmak, yaşadığı topluma yararlı olmaktır. Eleştirel düşünce, bilgiçlik yapmak, kendini beğenmek anlamını ihtiva etmez. Aslında bir insanın herşeyi bilmesi mümkün değildir.  Eleştiri bir anlamda sorgulamak  daha iyiyi daha yararlı olanını aramak ve söylemektir. Bundan başka belki daha önemli ve değerli olanı özeleştiri yapmaktır. Bu kavram, kendi düşünce ve davranışını nesnel bir şekilde değerlendirmek, eleştirisini yapmak, yapıcı hale getirmek. Kısaca kişi her konuda haklı olduğunu iddia etmemek, hatası olduğunda kabul etmektir.  Böyle bir düşünceye sahip olmak, yani özeleştiri yapmak elbette kolay değildir. Çünkü cahil, bilmeyen kişi, herşeyi bildiğini zanneder. Kendini beğenir.  Artıları kadar biraz da olsa eksileri olduğunu kabul etmez.  Özeleştiri yapmak, bazı şeyleri bildiği gibi, herşeyi bilmediğini kabul etmektir. Hatasız olmadığını bilmek. Bunun yapılması için  çok derin biçimde olmasa da  kişinin kültürel bir alt yapısının, bir eğitimin olması yeter Gerekli bilgiden, analitik düşünceden, sorgulamadan yoksun kişiler, ancak tek yanlı bir eleştiri yaparlar. Sürekli başkalarını suçlarlar. Bir de her şeyin en iyisini kendileri bilir zannederler. Özeleştiri hiç yapmazlar. Daha doğrusu bunu bilmezler. Hele bazen de olsa hatalı olacaklarını hiç ama hiç kabu etmezler. Bazıları mütemadiyen konuşurlar, dinlemeyi pek sevmezler.  Bunlar kendilerini aldatıklarının bile farkında değillerdir. Oysa gelişme, ilerleme, çağdaş bir insan olmanın ilk koşullu, sevgi, saygı, bilgi ve sezgidir. okumak, araştırmak, farklı kişilere, düşüncelere, dinlere ve dillere karşı,  hoşgörülü, saygılı olmak. Sonuç olarak eleştiri yaptığı kadar, gerektiğinde hiç yüksünmeden özeleştiri yapmaktır.  Hatta özür dilemek, bir kişinin doğru ve insancıl olduğunun belirtisi olur. Halk deyimiyle hatasız kul olmaz. Çünkü mükemmel kimse yoktur. İnsanın herşeyi bilmesi, anlaması, çözmesi mümkün olmaz. Bilgi bilgisizliğin ürünüdür. Özeleştirinin dini anlamı nefsi muhasebe yapmak demektir. Yani hesaba çekilmeden önce kendini hesaba çekmektir.  Çok fazla detaya girmeden denilirse, eleştiri gerekliyse, yine, gerektiğinde özeleştiri yapmak ta bir erdemdir, nemelazımcı, edilgen bir anlayışa karşı etkin olmak demektir. Böylesi düşünce ve davranışın temeli demokratik bir kültürdur. Bunun sonucunda, ahlaki evrensel düşünen  demokratik bir toplum oluşur. Formülü: okumak, araştırmak, doğruyu, yanlışı, iyi olanı kötü olanı bilmektir.
Ekleme Tarihi: 14 Ekim 2025 -Salı

ELEŞTRİ VE ÖZELEŞTRI

Türk dil kurumunun tanımına göre, eleştiri, diğer bir deyimle tenkit, sanıldığının aksine tek yanlı, bir kişiyi, bir kurumu veya herhangi bir şeyi tek taraflı suçlamak, ya da yargılamak anlamına gelmiyor. Aynı şekilde, tenkit edilenin iyi taraflarını da söylemek demek oluyor. Eleştiri, dedikodu, giybet anlamına gelmez. Bilgili olmakla orantılıdır. Yararlı olmak amaçlıdır. Kahvehane muhabbeti değildir.
 Eleştiri, daha doğrusu yapıcı eleştiri yapmak, yaşadığı topluma yararlı olmaktır. Eleştirel düşünce, bilgiçlik yapmak, kendini beğenmek anlamını ihtiva etmez. Aslında bir insanın herşeyi bilmesi mümkün değildir. 
Eleştiri bir anlamda sorgulamak  daha iyiyi daha yararlı olanını aramak ve söylemektir.
Bundan başka belki daha önemli ve değerli olanı özeleştiri yapmaktır.
Bu kavram, kendi düşünce ve davranışını nesnel bir şekilde değerlendirmek, eleştirisini yapmak, yapıcı hale getirmek. Kısaca kişi her konuda haklı olduğunu iddia etmemek, hatası olduğunda kabul etmektir.
 Böyle bir düşünceye sahip olmak, yani özeleştiri yapmak elbette kolay değildir. Çünkü cahil, bilmeyen kişi, herşeyi bildiğini zanneder. Kendini beğenir. 
Artıları kadar biraz da olsa eksileri olduğunu kabul etmez. 
Özeleştiri yapmak, bazı şeyleri bildiği gibi, herşeyi bilmediğini kabul etmektir. Hatasız olmadığını bilmek. Bunun yapılması için  çok derin biçimde olmasa da  kişinin kültürel bir alt yapısının, bir eğitimin olması yeter
Gerekli bilgiden, analitik düşünceden, sorgulamadan yoksun kişiler, ancak tek yanlı bir eleştiri yaparlar. Sürekli başkalarını suçlarlar. Bir de her şeyin en iyisini kendileri bilir zannederler. Özeleştiri hiç yapmazlar. Daha doğrusu bunu bilmezler.
Hele bazen de olsa hatalı olacaklarını hiç ama hiç kabu etmezler. Bazıları mütemadiyen konuşurlar, dinlemeyi pek sevmezler. 
Bunlar kendilerini aldatıklarının bile farkında değillerdir.
Oysa gelişme, ilerleme, çağdaş bir insan olmanın ilk koşullu, sevgi, saygı, bilgi ve sezgidir. okumak, araştırmak, farklı kişilere, düşüncelere, dinlere ve dillere karşı,  hoşgörülü, saygılı olmak.
Sonuç olarak eleştiri yaptığı kadar, gerektiğinde hiç yüksünmeden özeleştiri yapmaktır. 
Hatta özür dilemek, bir kişinin doğru ve insancıl olduğunun belirtisi olur. Halk deyimiyle hatasız kul olmaz.
Çünkü mükemmel kimse yoktur. İnsanın herşeyi bilmesi, anlaması, çözmesi mümkün olmaz. Bilgi bilgisizliğin ürünüdür.
Özeleştirinin dini anlamı nefsi muhasebe yapmak demektir. Yani hesaba çekilmeden önce kendini hesaba çekmektir.
 Çok fazla detaya girmeden denilirse, eleştiri gerekliyse, yine, gerektiğinde özeleştiri yapmak ta bir erdemdir, nemelazımcı, edilgen bir anlayışa karşı etkin olmak demektir.
Böylesi düşünce ve davranışın temeli demokratik bir kültürdur. Bunun sonucunda, ahlaki evrensel düşünen  demokratik bir toplum oluşur. Formülü: okumak, araştırmak, doğruyu, yanlışı, iyi olanı kötü olanı bilmektir.

Yazıya ifade bırak !
Okuyucu Yorumları (0)

Yorumunuz başarıyla alındı, inceleme ardından en kısa sürede yayına alınacaktır.

Yorum yazarak Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yeniurfagazetesi.com sitesine yaptığınız yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan tüm yorumlardan site yönetimi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Sitemizden en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler kullanılmaktadır, sitemizi kullanarak çerezleri kabul etmiş saylırsınız.