Yargı salonlarında, yargı kurulunun üstünde adalet mülkün temelidir sözü yazılıdır. Anlamı: bir devletin, bir toplumun temelli adalettir., haktır,hukuktur anlamını içerir. Yani bir devletin üstünlüğü, doğruluğu adalete, hukuka bağlı olması, saygılı olması demektir. Tarih boyunca ve şimdiye kadar, toplumları yöneten çeşitli devlet yönetim biçimleri olmuştur. Kralık, İmparatorluk, Şahlık, Padişahlık, Hükümdarlık, emirlik gibi yönetim ler olmuştur. Bu yönetimlerin hepsi tek adam yönetimidir. Devletin tüm kurumları bir grup (Oligarşi) tarafından halkı eğemenliklerine almışlardır. Şmdiye kadar insanlık tarihi boyunca bu yönetimlerden insan haklarına uyan, en iyisi demokrasidir denilebilir. Demokratik yönetimdir dememiz mümkündür. Demokrasi sözcüğünün kısaca anlamı, halkın yönetimi demektir. Halkın kendi aralarında seçtikleri temsilcilerle bir anlamda kendi kendilerini yönetmesidir. Elbette demokrasi tek mükemmel bir sistem değildir. Ancak devlet yönetme biçimlerin en iyisidir denilebilir. Zaten mükemmelik kesin bir kavram değildir, görecelidir, kendine göredir. Dört dörtlük insan ve düzen söylemi, söylem olmaktan öteye gidemez. Doğru olamaz, bir yanılsamadır. Çünkü insan, kendi içinde çelişkileri barındıran, iç ve dış şartların uyarıları altında tam özgür değildir. Ancak göreceli bir özgürlük ve mutluluk vardır. İnsanın bu iç ve dış uyarıların olumsuzluklarına karşı geliştirebileceği, en önemli desdeği, moral değerleridir. Kendine özgüveni, özsaygısı, en önemlisi umudu ve sabrıdır. Tek başına yaşaması genel olarak mümkün olmayan insan, bir toplumda yaşar. Yaşadığı toplumun bazı kuralları vardır. İnsan göreceli olarakta mutlu olması için, toplumun genel kabul gören yazılı ve yazısız bazı kurallarına, yasalarına uymak zorundadır. Bunlar, sevgi, saygı, empati, sabır, umuttur. Toplumsal kuralların en önemlisi hak, hukuk, adalettir. Tek adam yönetimlerinde genel olarak adalet yoktur. İnsan toplumları nedendir nasıl olmuştur, binlerce yıl ,tek adam yönetimleriyle yönetilmiştir. Haksızlığa, zulme uğramışlardır. Tarihsel süreçte elbette bazı adil tek adam yönetimleri olmuştur. Bunlar bildiğim kadarıyla, Bazı İran şahları ie eski Türk hükümdarları halklarına adil davranmışlardır. Bu hükümdarların en ünlüsü İranlı hükümdar Nuşirevandır. Bundan dolayı, yani adaletli idareden dolayı büyüklerimiz "Küfür devam eder, zulüm devam etmez." demişlerdir. Bostan ve Gülistan eserleri gibi şahaser eserler yazmış, dünyaca ünlü, Sadi-i Şirazi, İran'nın bir bölgesine hükmetmiş Oğuz Türk boyundan Ebubekir bin Said'in adaletini, yoksullara yardımını, güçlüden değil, güçsüzden yana olduğunu, adaletini anata, anlata bitiremez. Aynı şekilde bu Türk hükümdarın oğlu Mehmet Said babası gibi halkını adaletli bir yönetim ile yönetmiştir. Sadi-i Şirazi, başka İran hükümdarları, Kisra ve oğlu Hürmüz, Hüsrev Perviz ile oğlu Şiraye'nin adaletli yönetimlerini anlatır, över. Ama ne yazık ki insanlık tarihinde demokrasiye yakın adaletli hükümdarlar, krallar çok az vardır. Neron gibi çok zalim hükümdarlar, Hacacı Zalim gibi adı üstünde çok azalim idareciler de gelmiştir. Devam edecek