Halil DOĞAN
Köşe Yazarı
Halil DOĞAN
 

12 EYLÜL'E KISA BAKIŞ

12 Eylül 1980 askeri darbesi, Türkiye'deki bireylerin ve toplumun hayatını çok yönlü ve derinlemesine etkiledi. Darbe sonrası dönemde yaşanan baskılar ve kısıtlamalar, siyasi, sosyal ve ekonomik alanlarda ciddi sonuçlar doğurdu. Siyasi ve Hukuki Etkiler Darbe, Türkiye'nin siyasi yaşamını temelden değiştirdi. Tüm siyasi partiler kapatıldı, liderleri gözaltına alındı ve siyaset yapma hakları ellerinden alındı. Binlerce insan, siyasi görüşleri nedeniyle gözaltına alındı, işkence gördü ve yargılandı. 1982 yılında kabul edilen yeni anayasa ile demokratik haklar ve özgürlükler kısıtlandı. Bu durum, sivil toplumun gelişmesini uzun yıllar engelledi. Sosyal ve Kültürel Etkiler 12 Eylül, toplumda bir korku ve sindirme iklimi yarattı. İnsanlar, siyasi konulardan uzak durmaya ve fikirlerini açıkça ifade etmekten çekinmeye başladı. Sendikalar, dernekler ve diğer sivil toplum kuruluşları üzerindeki baskılar arttı. Kültür ve sanat alanında da sansür ve kısıtlamalar uygulandı. Birçok sanatçı ve aydın, eserlerini yayınlama veya sahneleme konusunda zorluklar yaşadı. Bu durum, toplumun entelektüel ve kültürel gelişimini yavaşlattı. 12 Eylül 1980 askeri darbesi, Türkiye'nin ekonomi, eğitim ve sanat alanlarında önemli ve kalıcı değişikliklere neden oldu. Ekonomi; Darbe, ekonomi alanında radikal liberal politikaların uygulanmasını hızlandırdı. O dönemde Başbakanlık Müsteşarı olan Turgut Özal'ın öncülüğünde, 24 Ocak Kararları adı verilen ekonomik istikrar programı daha kararlı bir şekilde hayata geçirildi. Devletin ekonomideki rolü küçültülmeye çalışıldı, kamu iktisadi teşekkülleri (KİT'ler) yeniden yapılandırıldı ve dışa açık bir ekonomi modeli benimsendi. Darbe sonrası siyasi istikrarın sağlanması, bu ekonomik politikaların uygulanmasına zemin hazırladı. Ancak bu süreçte işçi hakları kısıtlandı, sendikal faaliyetler baskı altına alındı ve grevler yasaklandı. Bu durum, işçi sınıfı üzerinde olumsuz etkiler yarattı. Eğitim; Eğitim alanında, darbe sonrası dönemde merkeziyetçi bir yapı güçlendirildi. Yükseköğretim Kurumu (YÖK) kuruldu ve üniversiteler üzerindeki devlet kontrolü artırıldı. Bu yeni düzenleme, üniversitelerin özerkliğini kısıtladı ve akademisyenlerin siyasi faaliyetlerini engellemeyi amaçladı. Öğrenci dernekleri kapatıldı ve üniversitelerde siyasi tartışma ortamı ortadan kalktı. Eğitim müfredatında milliyetçi ve muhafazakar değerlere daha fazla yer verildi. Sanat; Sanat ve kültür dünyası, darbeden en çok etkilenen alanlardan biri oldu. Tiyatro oyunları, filmler ve kitaplar sansürlendi veya yasaklandı. Birçok sanatçı ve aydın, politik görüşleri nedeniyle yargılandı, hapse atıldı veya yurt dışına çıkmak zorunda kaldı. Darbe dönemi, sanat üretiminde bir duraklama ve oto-sansür dönemini beraberinde getirdi. Sanatçılar, eserlerinde siyasi ve toplumsal eleştirilerden kaçınarak daha kişisel veya apolitik konulara yönelmek zorunda kaldılar. Demokrasiyi, kılıç gibi kesen  12 Eylül darbesinin yasalarının etkileri yaşamın bütün alanlarında,  hala devam etmektedir.
Ekleme Tarihi: 12 Eylül 2025 -Cuma

12 EYLÜL'E KISA BAKIŞ

12 Eylül 1980 askeri darbesi, Türkiye'deki bireylerin ve toplumun hayatını çok yönlü ve derinlemesine etkiledi. Darbe sonrası dönemde yaşanan baskılar ve kısıtlamalar, siyasi, sosyal ve ekonomik alanlarda ciddi sonuçlar doğurdu.

Siyasi ve Hukuki Etkiler
Darbe, Türkiye'nin siyasi yaşamını temelden değiştirdi. Tüm siyasi partiler kapatıldı, liderleri gözaltına alındı ve siyaset yapma hakları ellerinden alındı. Binlerce insan, siyasi görüşleri nedeniyle gözaltına alındı, işkence gördü ve yargılandı. 1982 yılında kabul edilen yeni anayasa ile demokratik haklar ve özgürlükler kısıtlandı. Bu durum, sivil toplumun gelişmesini uzun yıllar engelledi.
Sosyal ve Kültürel Etkiler
12 Eylül, toplumda bir korku ve sindirme iklimi yarattı. İnsanlar, siyasi konulardan uzak durmaya ve fikirlerini açıkça ifade etmekten çekinmeye başladı. Sendikalar, dernekler ve diğer sivil toplum kuruluşları üzerindeki baskılar arttı. Kültür ve sanat alanında da sansür ve kısıtlamalar uygulandı. Birçok sanatçı ve aydın, eserlerini yayınlama veya sahneleme konusunda zorluklar yaşadı. Bu durum, toplumun entelektüel ve kültürel gelişimini yavaşlattı.
12 Eylül 1980 askeri darbesi, Türkiye'nin ekonomi, eğitim ve sanat alanlarında önemli ve kalıcı değişikliklere neden oldu.

Ekonomi;
Darbe, ekonomi alanında radikal liberal politikaların uygulanmasını hızlandırdı. O dönemde Başbakanlık Müsteşarı olan Turgut Özal'ın öncülüğünde, 24 Ocak Kararları adı verilen ekonomik istikrar programı daha kararlı bir şekilde hayata geçirildi. Devletin ekonomideki rolü küçültülmeye çalışıldı, kamu iktisadi teşekkülleri (KİT'ler) yeniden yapılandırıldı ve dışa açık bir ekonomi modeli benimsendi. Darbe sonrası siyasi istikrarın sağlanması, bu ekonomik politikaların uygulanmasına zemin hazırladı. Ancak bu süreçte işçi hakları kısıtlandı, sendikal faaliyetler baskı altına alındı ve grevler yasaklandı. Bu durum, işçi sınıfı üzerinde olumsuz etkiler yarattı.

Eğitim;
Eğitim alanında, darbe sonrası dönemde merkeziyetçi bir yapı güçlendirildi. Yükseköğretim Kurumu (YÖK) kuruldu ve üniversiteler üzerindeki devlet kontrolü artırıldı. Bu yeni düzenleme, üniversitelerin özerkliğini kısıtladı ve akademisyenlerin siyasi faaliyetlerini engellemeyi amaçladı. Öğrenci dernekleri kapatıldı ve üniversitelerde siyasi tartışma ortamı ortadan kalktı. Eğitim müfredatında milliyetçi ve muhafazakar değerlere daha fazla yer verildi.

Sanat;
Sanat ve kültür dünyası, darbeden en çok etkilenen alanlardan biri oldu. Tiyatro oyunları, filmler ve kitaplar sansürlendi veya yasaklandı. Birçok sanatçı ve aydın, politik görüşleri nedeniyle yargılandı, hapse atıldı veya yurt dışına çıkmak zorunda kaldı. Darbe dönemi, sanat üretiminde bir duraklama ve oto-sansür dönemini beraberinde getirdi. Sanatçılar, eserlerinde siyasi ve toplumsal eleştirilerden kaçınarak daha kişisel veya apolitik konulara yönelmek zorunda kaldılar.
Demokrasiyi, kılıç gibi kesen  12 Eylül darbesinin yasalarının etkileri yaşamın bütün alanlarında,  hala devam etmektedir.

Yazıya ifade bırak !
Okuyucu Yorumları (0)

Yorumunuz başarıyla alındı, inceleme ardından en kısa sürede yayına alınacaktır.

Yorum yazarak Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yeniurfagazetesi.com sitesine yaptığınız yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan tüm yorumlardan site yönetimi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Sitemizden en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler kullanılmaktadır, sitemizi kullanarak çerezleri kabul etmiş saylırsınız.