Osmanlı devlet sisteminde, ilk belediye 1869 tarihinde İstanbul’da kurulmuş. Aynı yılda Urfa’da faaliyete geçmiş. Urfa’nın ilk belediye başkanı Sıtkı beydir. Belediye’ye Osmanlıca şehremaneti, Belediye başkanına şehremini denilir. En eski belediye başkanı Sıtkı beyden sonra bilinen (1905-1906 yılları arasında belediye başkanı olan Ali Fuat Bey (Bucak) la birlikte Urfa şimdiye kadar yaklaşık 30 civarında belediye başkanları tarafından yönetilmiştir. Haklarını yemeyelim bu belediye başkanlarının çoğu ellerinden geldiği kadar bu şerefli ve onurlu görevi başarıyla yürütmek istemişlerdir. Ancak bu başkanların içerisinde tarihi bilgilere ve icraatlara göre en başarılı veya farklı belediye başkanları olarak üç beş isim öne çıkıyor. Bunlardan ilki ÖMER ALAY: 1933 ile 1946 yılları arasında Urfa tarihinde 13 yıl en uzun süreyle başarılı bir şekilde belediye başkanlığı yapmıştır. Bu başkan çok disiplinli, temizliğe kurallara azami dikkat gösterirmiş. Şimdi bir şey diyeceğim ama, ayıp olmasın. Büyüklerin anlattığına göre yani o devri yaşamış kişiler, belediye hizmetleri temizlik ve düzen, aradan yaklaşık 80 yıl geçmesine rağmen, bu devirden daha iyi olduğunu söylüyorlar. Ömer Alay Kardeşi dahi olsa kesinlikle iltimas geçmez adam kayırma yapmaz. Nitekim esnaflık yapan kardeşine kuralara uymadığı için ceza yazmış. Her zaman fırınları, lokantaları, bakkalları, hamamları temizlik ve fiyatları inceler. Kurallara düzene uymayan herkese ceza yazarmış. Bu nedenle Urfa temizlikte ve düzende modern örnek bir şehir olmuş. Ömer Alaydan sonra FAZIL KüRKÇÜOĞLU: (1946-1947) yılları arasında kısa bir dönem belediye başkanlığı yapmıştır. Kürkçüoğlu ailesinden tarihsel süreçte Urfa’da dört kişi belediye başkanı seçilmiştir. Bu aile Karakapıcı ailesi ile birlikte, tahmini iki asır evvel İstanbul’dan gelip Urfa’ya yerleşmiş aydın entelektüel bir ailedir. Fazıl beyin mesleği avukatlıktır. Anlatılana göre çok dürüst saygın bir kişidir. Hiçbir haksız davaya trilyon lira verseler o davaya girmez kabul etmez. İlkeleri olan Fazıl bey kısa bir dönem yaptığı belediye başkanlığında kendi isteği ile istifa eder. Bunun nedenini macerasını arkadaşlarına anlattığı şekilde nakil edelim. Fazıl bey koltuğuna oturduktan sonra ziyaretçi trafiği bitmez. Her gün kürkü abası ile gelen Kürdü, Arabı, Fazıl beye başkan bu kadar sana çalıştım. Sana bu kadar oy getirdim der. Gelen gidenden dolayı iş yapamaz hale gelir. Efendi bir kişiliği olduğundan dolayı, kimseyi kırmak istemez. Bir akşam belediye meclisi toplantısından sonra ertesi gün başkanlıktan istifaya karar verir. Fazıl beyin evi, eski hastane civarında aile köşkündedir. Eski zamanda taksi otomobil yoktur. Ulaşım, durumu iyi olan at ve faytonla sağlanır. Halk kesimi ise yaya veya eşekle gezer. Başkan faytonla evin önüne gelir, birde ne görsün, Urfa’nın ağzı laf yapan üç beş ünlü kişisi Bülbül Ahmet, Yılan Mıhe iki üç kişi daha fanusla evinin önünde dolaşırlar (Fanus şimdi gençler bilmez, elektriğin olmadığı dönemlerde aydınlatma aracı olarak kullanılırdı). Bazı Urfalıların verdiği bilgiye göre bu kişiler öğretilmiş olarak oraya gönderilir. Fazıl bey bu kişileri görünce hayrola arkadaşlar ne geziyorsunuz burada diye sorar. Ömer Alayı kaybettik onu arıyoruz. Fazıl bey durumu anlamıştır. Yorulmayın arkadaşlar ben zaten sabah belediye başkanlığından istifa ediyorum. Bunu da ilk olarak siz duyun der, evine gider. Urfa belediye başkanlarını anlatırken öne çıkan bazı tarihi olayları, başkanları ve kişiliklerini, hizmetlerini belirtmeden ve yazmadan edemezdik. Belediye başkanlıkları yapan Kürkçüoğlu ailesini kısaca yazdım. Birde Urfa’da iki dönem belediye başkanlığı yapan Hacı kamil oğlu ailesi sonra Yetkin soyadını alırlar, Bunların ilki Urfa’nın Fransızlar tarafından işgal edildiği 1920 yılında belediye başkanı olan Mustafa Hacıkamiloğlu Yetkin (1919-1923) yılları arasında belediye başkanlığı yapmış Urfa kurtuluşunda önder kadro 12’ler içerisinde etkin bir şekilde yer almıştır. Diğeri Cemil Hacıkamiloğlu Yetkin (1957-1960) arasında belediye başkanlığı yapmıştır. Bu aile Yaklaşık iki asır evvel Cizre Botandan Urfa’ya gelip yerleşmişler. İlk gelen ailenin büyüğü Abdurahman ağa Cizre beyi Bedirhan beyin amcası oğludur. Bu ailenin bazıları Urfa merkez Kulinçe köyüne bazıları Fırat nehri kıyısında Şiraziz köyüne yerleşmişlerdir. Urfa belediye başkanları içerisinde önem arz eden tarihi haber niteliği taşıyan diğer bir örnek, Fazıl Kürkçüoğlundan tam 20 yıl sonra 1977 de CHP den belediye başkanı seçilen sosyalist ve kendi Kürt kimliğini savunan Feridun Yazardır. Feridun Yazar o dönemde İl başkanı olan avukat Nafiz Şansal ve bazı sol fraksiyonların çalışması ve katkılarıyla seçilmiştir. Tarafsız gözlemciler Feridun yazarın yaklaşık üç yıl belediye başkanlığı sürecinde yararlı olduğunu, belediye hizmetlerinde partizanlık ve ayrım yapmadığını söyler. Bazı cahil ve çıkar çevreleri tarafından solcu dine karşı olarak bilinen anlatılan Feridun Yazar aksine cami hizmetleri gibi dini yardımlar yapmıştır. Bu konuda merhum yazarı, kendiside merhum olmuş, Hacı Rafi hoca Görgün cami yapım ve onarımlarında Feridun Yazardan aldığı yardımı hiçbir kurumdan almadığını doğru ve vicdani bir şekilde belirtmiştir. Bu köşe yazısının ikinci bölümünde Urfa belediye başkanları tarihinde isim yapmış Ahmet Bahçivan, birazda Ahmet Eşref Fakıbaba ve şimdiki merkez belediye başkanlarından söz edeceğiz.