Taşradan Merkeze Adalet Arayışı: Dr. Berna Torkak’tan Osmanlı Urfa’sında Şikâyet Kültürü Üzerine Dikkat Çeken Araştırma

Şanlıurfa Valiliği tarafından yayımlanan ŞURKAV Dergisi’nin 48. sayısında, Dr. Berna Torkak’ın “Taşradan Merkeze Adalet Arayışı: Atik Şikâyet Defterleri’nde Urfa” başlıklı dikkat çekici araştırması yer aldı.

Dr. Torkak, çalışmasında Osmanlı taşrasında sosyal, idarî ve hukukî işleyişi anlamada önemli bir kaynak olan Atik Şikâyet Defterleri’ni inceleyerek, Urfa halkının adalet arayışını gözler önüne serdi. Araştırmaya göre, defterlerde Urfa halkının vakıf yönetimleri, haksız vergi talepleri, toprak tasarrufu, borç ve miras anlaşmazlıkları, evlilik ve boşanma meseleleri, aşiret çatışmaları ve eşkıyalık olayları gibi konularda Divan-ı Hümayun’a başvurarak hak arayışına girdikleri görülmektedir. Bu kayıtlar, yalnızca taşra halkının yaşadığı toplumsal sorunları değil, aynı zamanda Osmanlı merkezî otoritesinin denetim ve adalet mekanizmasını da ortaya koymaktadır. Dr. Berna Torkak, özellikle kadınların evlilik, mehir ve miras konularında mahkemelere başvurmalarının, dönemin sosyal yapısında kadınların yargı önündeki etkin rollerini gösterdiğini vurgulamaktadır. Araştırmada ayrıca, Urfa’daki aşiret çatışmaları ve eşkıyalık faaliyetlerinin bölgede güvenlik ve istikrarı tehdit ettiği, buna rağmen halkın merkezî otoriteye başvurarak adalet talebini sürdürdüğü belirtilmektedir. ŞURKAV Dergisi’nin 48. sayısı, Harran Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölüm Başkanı Prof. Dr. Abdullah Ekinci’nin yönetiminde hazırlanmış olup, bu sayıda yer alan diğer makaleler de Urfa’nın tarihine, kültürüne ve toplumsal yapısına ışık tutan önemli akademik çalışmaları içermektedir. Prof. Dr. Ekinci, derginin her sayısında Urfa’nın tarihî ve kültürel mirasını bilimsel bir yaklaşımla ele alan özgün araştırmalara yer verildiğini, bu yönüyle ŞURKAV Dergisi’nin bölge tarihçiliğine önemli katkılar sunduğunu belirtti. Dr. Berna Torkak’ın makalesi ise, Osmanlı döneminde Urfa halkının adalet arayışı ve merkez-taşra ilişkilerinin anlaşılması açısından öne çıkan bir çalışma olarak dikkat çekiyor.