Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğretim üyelerinden Prof.Dr.İrfan Yıldız ve ekibi tarafindan Diyarbakır’ın Lice ilçesinde yürütülen yüzey araştırmasında Artuklu Devlet Başkanı ARTUK Bey’in damadı ve manevi danışmanı Seyyid Şeyh Hasan Zerraki ile iki oğlunun mezar yeri tespit edildi. Diyarbakır’ın Lice ilçesinde yürütülen yüzey araştırmasında Artuk Bey’in damadı ve manevi danışmanı Seyyid Şeyh Hasan Zerraki ile iki oğlunun mezar yeri tespit edildi.Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof.Dr.İrfan Yıldız kültür ve inanç turizmi açısından önemli yere sahip olan ve onlarca medeniyetin izini taşıyan Lice ilçesindeki tarihi ve kültürel eserlerin gün yüzüne çıkarılması için yüzey çalışması yürüttü. Prof.Dr.İrfan Yıldız 20 günde tamamladığı çalışma kapsamında cami,kale,minare, kaya mezarı,çeşme, tünel,kilise, manastır ve türbe olmak üzere 48 tarihi ve mimari eser ile 108 mezar taşı tespit etti.İlçeye bağlı birçok köyü gezerek araştırma yapan Prof Dr.İrfan Yıldız DİBEK Köyünde Yaptığı Yüzey araştırmasında Artuklulardan Artuk Bey’in damadı ve manevi danışmanı Seyyid Şeyh Hasan Zerraki ile Zerraki’nin iki oğlunun mezar yerini tespit etti.Dibek köyünde 3 mezarlık bulundu Prof.Dr.İrfan Yıldız AA muhabirine ilçenin birçok kültürün kaynaştığı, birçok medeniyetin yaşadığı bir yer olduğunu söyledi. Lice’deki Birkleyn Mağarası’ndaki verilerden yerleşimin Neolitik dönemden itibaren başladığını belirten Yıldız;İlçenin özellikle Asur, Artuklu,Mervani ve Eyyubiler döneminde önemli bir bölge olduğunu kaydetti.İlçenin Osmanlı döneminde ZIRKİLER tarafından yönetilen ve Osmanlı’ya bağlı olan ATAK/ANTAK Beyliği’nin merkezi olduğunu kaydeden Yıldız o dönemde bölgenin öneminden dolayı çeşitli akınlar olduğunu aktardı yüzey araştırmalarında bölgede birçok Seyyidin ve Şeyhin yaşadığını gördüklerini anlatan Yıldız bunlardan birinin de Seyyid Şeyh Hasan Zerraki olduğunu söyledi. Seyyid Şeyh Hasan Zerraki’nin, Zırkilerin atası olarak kabul edildiğini,aynı zamanda Artuklu Devlet Başkanı Artuk Bey’in Damadı ve manevi danışmanı olduğunu ifade eden Prof.Dr.İrfan Yıldız, “Kızını iyileştirdiğinden dolayı Artuk Bey kızını Seyyid Şeyh Hasan Zerraki’ye veriyor ve damadı yapıyor.Ayrıca TERCİL,ATAK/ANTAK VE MİHRANİ Kaleleri Seyyid Şeyh Hasan Zerraki’ye veriliyor.Daha sonraki dönemde Seyyid Şeyh Hasan Zerraki’nin soyundan gelenler bu kaleleri yönetiyorlar diye konuştu. SEYYİD ŞEYH HASAN ZERRAKİ’NİN Kabrinin nerede olduğuna dair çeşitli söylentiler bulunduğunu belirten Prof.Dr İrfan Yıldız sözlerini şöyle sürdürdü; Diyarbakır’ın Hazro ilçesine bağlı Ülgen Köyü Elazığ’ın Keban ilçesindeki Gökbelen Köyü ve Lice’nin Dibek köyünde olduğuna yönelik rivayetler vardı.Yüzey araştırmasında LİCE’YE BAĞLI DİBEK KÖYÜNDE Osmanlı dönemine ait 3 mezarlık bulundu.Bu mezarlıklardan yolun sol tarafında etrafı duvarla çevrilmiş olan alanda Seyyid Şeyh Hasan Zerraki’nin kabrinin olduğunu tespit ettik.Seyyid Şeyh Hasan Zerrraki vefat ederek DİBEK Köyünde defnedildiği kesinleşti. Prof.Dr.İrfan Yıldız Seyyid Hasan Zerraki’nin Türbesinin sağında ve solunda Oğlulları Şeyh Gazi ve Şeyh Hüseyin Zerraki adında iki evladının da mezar yerini tespit ettiklerini aktardı.Mezar yerlerinin belirlenmesinin tarih açısından çok önemli olduğuna dikkati çeken Prof Yıldız şunları kaydetti. Bilgileri Seyyid Hasan Zerraki’nin şeceredeki bilgilerle karşılaştırdığımız zaman uyumlu olduğunu görüyoruz Mezar taşı üzerinde ölüm tarihi mevcut değil muhtemelen şahide taşlarının üzerindeki tarih kısmı toprak altında kalmıştır. Seyyid Hasan Zerraki’nin 11. ve 12. Yüzyılda yaşadığı ve 1135 yılında vefat ettiği tahmin ediliyor. Seyyid Şeyh Hasan Zerraki Artuk Bey’in damadı ve manevi danışmanı olması hasebiyle Zırki beylerinin atası olması bakımından önemli bir şahsiyettir.Mezar yerinin net olarak tespit edilmesi önem arz ediyor Seyyid Şeyh Hasan Zerraki’nin mezar taşı üzerindeki süslemeler ve yazılar dönemin özelliğini yansıtmaktadır. Ayrıca mezar taşında Seyyid Şeyh Hasan Zerraki’nin ismi ile babasının isminin yazılı olduğu künye tespit edildi.Bu mezarın hemen yanında Şeyh Hasan Zerraki’nin oğlulları Emir Gaziye ait başka bir mezar tespit edildi. Mezar taşında Gazi’nin Seyyid Şeyh Hasan Zerraki’nin oğlu olduğuna dair bilgiler mevcut. Köylülerin verdiği bilgilerde türbenin içinde bulunan diğer mezarın da oğlu Hüseyin’e ait olduğu belirtilmişti. Oğullarından Hüseyin’in mezar taşı kırık parçalar bir araya getirilince türbedeki diğer kabrin de Seyyid Şeyh Hasan Zerraki’nin oğlu Hüseyin’e ait olduğu netleştirilmiş oldu.Dibek köyü muhtarı Ömer Doğan ise köylerindeki mezarların çok eski olduğunu söyledi.Bazı mezarlardan tarihi kalıntıların çıktığını belirten Doğan şöyle dedi;Geçmişte her Cuma günü yüzlerce insan köyümüze gelerek kurban kesiyordu. Bazı insanlar Seyyid Şeyh Hasan Zerraki’nin mezarının burada olmadığını söylüyorlardı.Dicle Üniversitesinden gelen hocalar tespit ettiler, onlara da çok teşekkür ederim dedi.Seyyid Şeyh Hasan Zerraki’nin mezarının köyümüzde olması köyümüz ve bölgemiz için çok önemli.”Kaynak: AA