İHD, toplu mezar ve faili meçhul haritası hazırladı

 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Şanlıurfa ve birçok ilde çatışmaların olduğu dönemde yaşandığı iddia edilen gözaltında kayıplar konusundaki başvuruları değerlendiren İnsan Hakları Derneği (İHD), ayrıntılı bir toplu mezar raporu ve interaktif toplu mezar haritası oluşturdu. İHD Diyarbakır Şubesi Hukuk Komisyonu Üyesi avukat Rahşan Bataray, yaptığı açıklamada, kayıplar ve toplu mezarlar konusunda yıllardır çalışma yürütüklerini bildirdi. Bu konuda dernek olarak yaptıkları tespitli ve ayrıntılı çalışmalar olduğunu anlatan avukat Bataray, tüm bu başvuruları ve tespitleri bir araya getirerek, ayrıntılı bir toplu mezar raporu ve interaktif toplu mezar haritası hazırladıklarını ifade ederek "Bu haritayı herkes derneğin sayfasında görebilir. Bu haritada toplu mezar sayıları yer alıyor. Açılan toplu mezarlarda kaç kişinin kemiklerinin çıkartıldığına ilişkin ayrıntılı bilgiler olduğu gibi internet üzerinde de toplu mezar iddiası başvurusu yapılabiliyor. Bize internet üzerinden yapılan başvuruları da kayıtlarımıza alıp araştırıyoruz" dedi.Toplu mezar iddiaları konusunda iller bazındaki dağılıma değinen Bataray, Diyarbakır'da 30 toplu mezar iddiası olduğunu bunlardan 6'sının açıldığını ve 28 kişinin kemiklerine ulaşıldığını, Siirt'te ise bu rakamın 36 olduğunu ve bunlardan sadece 1'inin açılarak mezarda 8 kişinin kemiklerine ulaşıldığını belirterek diğerlerini şöyle devam ettiı:         Şanlıurfa'da bir kişinin kemiklerine ulaşıldı         "Bitlis'te 35 toplu mezarın bulunduğu iddiası var. Açılan 3 mezarda 23 kişinin kemiklerine ulaşıldı. Bingöl'de 33 toplu mezardan 1'i açıldı. Açılan mezarda 38 kişinin kemiklerine ulaşıldı. Şırnak'ta 14 toplu mezardan 2'si açılarak 5 kişinin kemiklerine ulaşıldı. Batman'da 11 mezardan 1'i açılırken 11 kişinin kemiklerine ulaşıldı. Mardin'de 14 mezardan 1'i açılırken, 7 kişinin kemiklerine ulaşıldı. Tunceli'de 5 mezardan 2'si açılırken 14 kişinin kemiklerine ulaşıldı. Elazığ'da 3 mezardan 1'i açılırken 1 kişinin kemiklerine ulaşıldı. Şanlıurfa'da 2 mezardan 1'i açılırken 1 kişinin kemiklerine ulaşıldı. Hakkari'de iddia edilen 33 toplu mezardan açılan olmadı. Van'da 18 toplu mezardan hiçbiri açılmadı. Ağrı, Iğdır, Ardahan, Kars, Adıyaman, Malatya, Gaziantep, Hatay'da ise hiç mezar açılmadı."         253 toplu mezarda 3 bin 248 kişinin bulunduğu iddiası       Avukat Rahşan Bataray, yapılan araştırmalar sonucunda 253 toplu mezar tespit ettiklerini ve bu toplu mezarlarda 3 bin 248 kişi bulunduğu yönünde iddialar olduğunu aktardı. Şimdiye kadar açılan toplu mezar sayısının 29 olduğunu belirten Bataray şunları söyledi:"Toplu mezarların çok az bir kısmı açıldı. Mezarların çoğu kırsal alanda bulunuyor. İnsanlar köylerine döndükten sonra çok fazla toplu mezar başvurusu yapılacağını düşünüyorum. Çünkü bunun tecrübesini yaşıyoruz. Toplu mezarlarla ilgili aileler şubemize başvurduktan sonra Hukuk Komisyonu olarak toplu mezarların tespiti ve gerektiğinde açılması yönünde savcılığa başvuruda bulunuyoruz. Birçok toplu mezar savcılığa yaptığımız başvurular sonucunda açıldı. Savcılar taleplerimizi kabul edip mezarları açtılar. Ancak mezarlar açılırken açılma usulünden dolayı ve gerekli altyapı hazırlığı yapılmadığından kemiklerin parçalandığını, delillerin yok olduğunu gördük. Uluslararası protokoller örnek alınarak toplu mezarlar konusunda mezarın nasıl açılacağı ve delillerin nasıl elde edileceğine dair hükümler dikkate alınmalıdır. Bu protokoller çerçevesinde toplu mezarların açılmasını talep ediyoruz."Bataray, bulunan kemiklerin gereken özende kayıt altına alınması ve DNA incelemelerinin yapılması için de DNA bankası oluşturulması gerektiğine işaret ederek "Bu şekilde yasal bir düzenleme ve gerekli alt yapılar hazırlandıktan sonra toplu mezarların açılması konusunda girişimlerimiz olacaktır" diye konuştu.       "Kayıplar bulunamadığı için dava dosyaları zaman aşımına uğruyor       Kayıpların bulunması ve faillerin yargılanması konusunda etkin ve somut bir çalışma bulunmadığını öne süren Bataray, "Kayıplar bulunmadığı gibi sorumlular da yargılanamıyor. Dosyalarda zaman aşımından dolayı düşüyor. 1990'lı yıllarda yaşanan faili meçhul birçok dosya, zaman aşımı 20 yıl olarak değerlendirildiği için zaman aşımından dolayı düşecek ve failleri de cezasız kalacak. En azından bu konuda çok kısa süre içerisinde faillerin bulunması ve olayın aydınlatılması için girişimlerin bulunmasını talep ediyoruz" dedi.   AA