Germuş Kilisesi Tarih ve Kültürel Miras Açısından Tehlike Altında

Şanlıurfa Milletvekili Ömer Öcalan, Haliliye ilçesinde bulunan Germuş (Surp Asdvadzadzin – Meryem Ana) Kilisesi’nin günümüzde ciddi biçimde tahrip olduğunu ve acil koruma gerektirdiğini açıkladı.

yüzyılda inşa edilen ve 1915 yılına kadar Ermeni Ortodoks cemaati tarafından ibadethane olarak kullanılan kilise, sonrasında sistematik biçimde sahipsiz bırakıldı. Yapı, yıllar boyunca ahır olarak kullanıldı, defineciler tarafından tahrip edildi ve 2023 yılında ana kubbesinin bir bölümü çöktü. Kültürel ve tarihsel önemi büyük Germuş Kilisesi, Türkiye’de ve uluslararası akademik literatürde Osmanlı dönemine ait Ermeni kırsal kilise mimarisinin günümüze ulaşabilmiş nadir örneklerinden biri olarak değerlendiriliyor. Yapı, mimarlık ve kültürel miras alanında yapılan çalışmalarda, 1915 sonrasında sahipsiz kalan ibadet mekânlarının maruz kaldığı ihmal ve tahribatın somut bir örneği olarak ele alınıyor. Ayrıca uluslararası Ermeni çalışmaları ve kültürel miras literatüründe, Urfa (Edessa) havzasındaki çok inançlı tarihsel dokunun önemli bir bileşeni olarak öne çıkıyor. Germuş Kilisesi’nin korunması, Türkiye’nin taraf olduğu UNESCO sözleşmeleri ve Avrupa Kültürel Mirasın Korunmasına ilişkin uluslararası düzenlemeler kapsamında zorunlu bir görev olarak değerlendiriliyor. Kalıcı koruma ve restorasyon eksikliği Kilisenin bulunduğu alan 2011 yılında “Turizm Gelişim Merkezi” kapsamına alınmış, 2017–2018 yıllarında restorasyon projeleri hazırlanmış, ayrıca TBMM’de konuya ilişkin soru önergeleri verilmiş olmasına rağmen bugüne kadar kalıcı ve etkili bir koruma veya restorasyon uygulanmadı. Milletvekili Öcalan, “Germuş Kilisesi’nin tarihsel ve kültürel kimliği gözetilerek acilen bakım ve koruma altına alınması elzemdir. Bu yapı, sadece Şanlıurfa’nın değil, Türkiye’nin kültürel mirasının önemli bir parçasıdır” ifadelerini kullandı.