Erken yaşta evliliklerle mücadelenin 'yol haritası' hazır

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığınca Türkiye'de ilk kez "Erken Yaşta ve Zorla Evliliklerle Mücadele Strateji Belgesi ve Eylem Planı" taslağı hazırlanarak görüşe açıldı.

Edinilen bilgiye göre, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Betül Sayan Kaya'nın 2018 yılında yürürlüğe konulacağını açıkladığı, "Erken Yaşta ve Zorla Evliliklerle Mücadele Strateji Belgesi ve Eylem Planı"nın taslağı tamamlandı.  Çalışmaları Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü öncülüğünde yürütülen ve ilgili kurum ve kuruluşların görüşüne açılan taslak plan, 2018-2023 yılları arasında erken yaşta ve zorla evliliklerin önlenmesi ile kız çocuklarının güçlendirilmesine yönelik 5 ana hedef ve 29 faaliyetten oluşan kapsamlı önlemleri içeriyor. Kamu kurum ve kuruluşları, yerel yönetimler, üniversiteler ile sivil toplum kuruluşlarına geniş sorumluluklar getiren plana son şekli, görüşlerin alınmasının ardından verilecek. En çok evlilik Ağrı'da Erken yaşta ve zorla evliliklerle ilgili uluslararası ve ulusal bazda istatistiklere de yer verilen taslakta, bu tip evliliklerin Türkiye'de suç olması sebebiyle 18 yaşından önce gerçekleştirilen evliliklere ilişkin resmi verilerin de 16 yaşında hakim kararı ve 17 yaşında anne ve baba ya da yasal vasinin izni ile gerçekleştirilen evliliklerle sınırlı olduğu anımsatıldı. Taslak planda, TÜİK verilerine göre, 2002'de 37 bin 263 olan 16-17 yaşında evlenen kız çocuklarının sayısının 2016'da 27 bin 637'ye düştüğüne ve bu oranın toplam evlenmeler içerisindeki payının yüzde 7,3'ten yüzde 4,6'ya gerilediğine dikkat çekildi. Verilere göre, erkek çocukları için de 2002'de 2 bin 592 olan erken yaşta evlenme sayısı, 2016'da bin 319'da olarak belirlendi. 2016 yılı verilerine göre, kız çocuk evlenmelerinin toplam evlenmeler içindeki oranının en yüksek olduğu il, yüzde 15,7 ile Ağrı oldu. Bunu yüzde 14,9 ile Muş ve yüzde 14,3 ile Kilis izledi. Kız çocuk evlenmelerinin toplam evlenmeler içindeki oranının en düşük olduğu iller ise yüzde 1,1 ile Tunceli, yüzde 1,3 ile Trabzon ve yüzde 1,5 ile Karabük oldu. 15-19 yaş grubundaki gebeliklerin sayısı 81 bin azaldı Taslakta, 15-19 yaş arasında yapılan doğumları ifade eden "adölesan gebelikler" ve bu yaş grubunda yapılan canlı doğumlarla ilgili güncel verilere de yer verildi. Buna göre, son 15 yıllık süreçte 15-19 yaş grubunda yaşanan gebeliklerin sayısı 81 bin azaldı. 2001'de toplam doğumlar içerisindeki oranı yüzde 0,21 olan 15 yaşın altında gerçekleşen doğumlar ise 2016'da yüzde 0,01'e düştü. Başka bir ifadeyle bu yaş grubundaki doğumlar, son 15 yılda yüzde 91 azaldı. Adölesan doğurganlık hızı ise 2001 yılında binde 49 iken, 2016 yılında binde 24'e geriledi, 15-19 yaş grubundaki her bin kadın başına 24 doğum düştü. Mevzuat değişecek  "Erken Yaşta ve Zorla Evliliklerle Mücadele Strateji Belgesi ve Eylem Planı" taslağında yer alan önlemlere göre, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme, Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW) ve İstanbul Sözleşmesi başta olmak üzere Türkiye'nin çocuk, kadın hakları, şiddetle mücadele gibi konularda taraf olduğu uluslararası sözleşmeler çerçevesinde temel kanunlar ve ilgili mevzuatta değişikliğe gidilecek. Bu değişiklere yönelik bir tavsiye raporu da hazırlanacak. Ayrıca Türk Ceza Kanunu, Türk Medeni Kanunu, Çocuk Koruma Kanunu ve ilgili diğer mevzuatın erken yaşta ve zorla evliliklerle mücadelede etkin uygulanmasıyla ilgili gerekli tedbirler alınacak. Erken yaşta ve zorla evliliklerle mücadelede "Kavramlar Sözlüğü"nün oluşturulmasının öngörüldüğü eylem planına göre, ayrıca bu konudaki araştırma ve bilimsel çalışmalar teşvik edilecek, projeler desteklenecek. Bakanlıkça erken yaşta ve zorla evliliklerin yaygınlığı, nedenleri ve sonuçlarına ilişkin ulusal ölçekte kapsamlı bir de saha araştırması gerçekleştirilecek. Özel burs ve sosyal yardım programları uygulanacak Erken yaşta ve zorla evliliklerin yüksek, kız çocuklarının okullulaşma oranlarının düşük olduğu illerde erken yaşta ve zorla evliliklerle mücadele politikalarına duyarlı burs ve sosyal yardım programları uygulanacak. Bu kapsamda parasız yatılı ve bursluluk sınavları özellikle erken yaşta evliliklerin yüksek olduğu bölgelerde duyurularak kız öğrencilerin söz konusu sınavlara katılımı teşvik edilecek.  Kız çocuklarına yönelik burslar arttırılacak Kız çocuklarına verilen bursların, eğitim ihtiyaçlarına harcanmasına yönelik izleme sisteminin geliştirilmesi öngörülen taslağa göre, özellikle 5. ve 9. sınıflar olarak ön plana çıkan kritik geçiş dönemlerinde kız çocuklarına yönelik burslar arttırılarak devamı sağlanacak.  8 il için özel önlem Öte yandan, taslak planda yer alan bilgilere göre, Bakanlık bu yıl erken yaşta ve zorla evlilik oranlarının yüksek olduğu illere yönelik özel çalışmalar da yürüttü. Bu kapsamda İzmir, Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin, Antalya, Kars, Ağrı, Iğdır illerine yönelik saha ziyaretleri gerçekleştirilirken, her il için "Erken Yaşta ve Zorla Evliliklerle Mücadele İl Eylem Planları" da oluşturuldu.